Mèo tam thể, với những màu sắc lông nổi bật và đa dạng, luôn là điểm thu hút trong cộng đồng yêu thú cưng. Tuy nhiên, bạn có bao giờ thắc mắc về sự hiếm có của mèo tam thể đực và lý do đằng sau điều này không? Hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về đặc điểm di truyền thú vị này để hiểu rõ hơn về những chú mèo đặc biệt này.
Cứ 3.000 con mèo tam thể, thì chỉ có 1 con là đực
Trong thế giới loài mèo, mèo tam thể vốn đã nổi bật bởi bộ lông ba màu bắt mắt. Nhưng nếu là mèo tam thể đực thì mức độ hiếm còn tăng lên gấp bội. Theo thống kê, trong khoảng 3.000 con mèo tam thể thì chỉ có duy nhất một con là giống đực. Tức là bạn có thể đi qua hàng ngàn con mèo tam thể mà chưa chắc đã bắt gặp một cá thể đực nào.
-
Hoặc nói cách khác, hơn 99% mèo tam thể là giống cái, có dưới 0,1% là đực.
Mèo tam thể đực không chỉ hiếm về số lượng mà còn thường được xem như những “ca đặc biệt” trong giới yêu mèo. Nhiều người xem đó là dấu hiệu của may mắn, thậm chí còn được săn lùng như một giống lạ. Tuy nhiên, điểm đáng chú ý là đa phần mèo tam thể đực không thể sinh sản được, nên việc sở hữu một con như vậy gần như chỉ mang giá trị sưu tầm hoặc biểu tượng, chứ không thể nhân giống.
Vì sao mèo tam thể đực lại hiếm như vậy?
Sự xuất hiện của mèo tam thể đực là cực kỳ hiếm, chỉ chiếm khoảng dưới 0.1% trong tổng số mèo tam thể. Điều này xảy ra do một biến chứng gen cụ thể, mà trong đó mèo đực mang bộ nhiễm sắc thể XXY thay vì XY thông thường, tương tự như hội chứng Klinefelter ở người.
Dù có thể biểu hiện ba màu lông, những chú mèo tam thể đực thường gặp phải tình trạng vô sinh cũng như các vấn đề sức khỏe khác liên quan đến hội chứng này.
Muốn có lông tam thể, mèo phải có hai màu khác nhau nằm trên hai nhiễm sắc thể X. Mèo cái thì có sẵn hai nhiễm sắc thể X nên chuyện này xảy ra rất tự nhiên. Còn mèo đực chỉ có một nhiễm sắc thể X nên thường chỉ có một màu như đen hoặc vàng, không thể có cả hai màu cùng lúc.
Vì vậy nếu bạn gặp một con mèo đực mà có ba màu lông, gần như chắc chắn đó là do nó mang một dạng đột biến di truyền cực kỳ hiếm khiến cơ thể có tới ba nhiễm sắc thể giới tính. Người ta gọi đó là XXY. Đây chính là lý do mèo tam thể đực hiếm đến như vậy.
Để hiểu vì sao mèo tam thể đực lại hiếm đến vậy, bạn cần biết một chút về di truyền học cơ bản, cụ thể là cách truyền màu lông liên quan đến nhiễm sắc thể giới tính.
Mèo có 2 loại nhiễm sắc thể giới tính:
-
Mèo cái: XX
-
Mèo đực: XY
Trong đó, gen quy định màu lông cam (hoặc vàng) và đen (hoặc xám) đều nằm trên nhiễm sắc thể X. Như vậy:
-
Mèo cái có hai nhiễm sắc thể X → có thể mang cả gen màu cam và đen, kết hợp với màu trắng → tạo ra bộ lông tam thể.
-
Mèo đực chỉ có một nhiễm sắc thể X → chỉ mang được một màu (hoặc cam, hoặc đen), nên không thể có lông tam thể theo kiểu thông thường.
Chỉ khi xảy ra đột biến di truyền hiếm gặp, mèo đực mới có thêm một nhiễm sắc thể X, trở thành XXY. Chính trường hợp đặc biệt này mới có thể tạo ra một con mèo đực có cả màu cam, đen và trắng tức là tam thể.
Mèo tam thể đực có gì đặc biệt khác mèo thường?
Điểm đặc biệt đầu tiên và dễ thấy nhất chính là bộ lông ba màu của một con mèo đực – điều gần như không bao giờ xảy ra ở mèo đực thông thường. Như đã nói, tỉ lệ này cực kỳ hiếm, nên chỉ riêng việc nhìn thấy một con mèo đực có lông tam thể đã đủ khiến nhiều người kinh ngạc.
Tuy nhiên, sự khác biệt không chỉ nằm ở màu lông. Phần lớn mèo tam thể đực mang bất thường di truyền, thường là thừa một nhiễm sắc thể giới tính (XXY). Điều này dẫn đến một số hệ quả:
-
Hầu hết mèo tam thể đực đều vô sinh, tức là không thể giao phối để sinh ra thế hệ tiếp theo.
-
Một số cá thể có thể yếu hơn mèo thường, dễ mắc các vấn đề sức khỏe liên quan đến nội tiết hoặc phát triển chậm hơn.
-
Trong một vài trường hợp, chúng có thể kém lanh lợi hoặc không nhanh nhẹn bằng mèo đực bình thường, tuy điều này không phải lúc nào cũng xảy ra.
Dù vậy, không ít người vẫn yêu thích mèo tam thể đực vì vẻ ngoài hiếm có và khác biệt. Đối với người mê mèo, một con mèo đực có ba màu giống như một “phiên bản giới hạn” mà không dễ gì tìm thấy. Một số nền văn hóa còn cho rằng mèo tam thể đực mang lại vận may và tài lộc, khiến chúng trở nên đặc biệt được săn đón.
Trong nghiên cứu “An animal model for the XXY Klinefelter’s syndrome in man: tortoiseshell and calico male cats” (1975), các tác giả W. R. Centerwall và K. Benirschke tiến hành phân tích nhiễm sắc thể ở 25 con mèo tam thể đực (tortoiseshell/calico). Kết quả như sau:
- Trong 25 con, 16 con mang bộ nhiễm sắc thể XXY, tương tự hội chứng Klinefelter ở người.
- Hầu hết những con có XXY đều vô sinh, nghĩa là không thể sinh sản được.
- Phát hiện từ sinh thiết tinh hoàn ở các con mèo này cho thấy phôi hoặc mô sinh dục bị tổn thương, tương tự như các thay đổi ở người mắc hội chứng XXY.
Nói cách khác, nghiên cứu khẳng định rằng đột biến XXY không chỉ giải thích vì sao một số mèo đực có bộ lông tam thể, mà còn là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến vô sinh ở các cá thể này.
Chi tiết thực nghiệm: tại đây
Mèo tam thể đực là biểu tượng của may mắn?
Vì hiếm nên mèo tam thể đực từ lâu đã được xem là loài vật mang lại điềm lành. Trong văn hóa dân gian nhiều nước, đặc biệt là ở Nhật Bản, mèo tam thể được ví như “báu vật sống”. Người ta tin rằng nếu sở hữu một con mèo tam thể đực thì không chỉ mang lại may mắn cho gia đình mà còn giúp thu hút tài lộc và xua đuổi điều xui rủi.
Một số thủy thủ Nhật xưa kia còn đem mèo tam thể lên tàu với niềm tin rằng nó sẽ bảo vệ cả thủy thủ đoàn khỏi bão tố và giúp chuyến đi an toàn hơn. Ở Mỹ hay châu Âu, dù không gắn với niềm tin tâm linh mạnh mẽ như ở châu Á, nhưng mèo tam thể đực vẫn luôn được coi là “của hiếm” và rất được săn đón bởi những người yêu mèo.
Ngày nay, nhiều người vẫn giữ thói quen lấy hình ảnh mèo tam thể làm vật trang trí như tượng mèo thần tài hay móc khóa để cầu mong bình an và may mắn trong cuộc sống.
